IIBA (International Institute of Business Analysis) kuruluşunun iş analistleri için yayınladığı BABOK® (Business Analysis Body of Knowledge) Guide V3 uyumlu CBAP ve CCBA sınavları için geri sayım başladı. Sınav tarihleri yaklaşırken yabancı dildeki kaynak ve açıklamaların bolluğuna rağmen Türkçe yazılmış açıklama ve kaynakların kısıtlı olması nedeni ile BABOK V3’te yer alan teknikleri iki parça halinde inceledik.
BABOK V3 kapsamındaki 25 iş analizi tekniğini inceleyeceğimiz bu yazı, halihazırda sınava hazırlanan veya hazırlanmayı düşünen iş analistleri için önemli bir başlangıç noktası olacaktır. Bu yazı kapsamında bahsedilecek teknikler:
10.1. Acceptance and Evaluation Criteria (Kabul ve Değerlendirme Kriteri)
10.2. Backlog Management (Rezerv Yönetimi)
10.3. Balanced Scorecard (Kurumsal Karne)
10.4. Benchmarking and Market Analysis (Benchmark ve Pazar Analizi)
10.5. Brainstorming (Beyin Fırtınası)
10.6. Business Capability Analysis (Kurumsal Yeterlilik Analizi)
10.7. Business Cases
10.8. Business Model Canvas
10.9. Business Rules Analysis (İş Kuralları Analizi)
10.10. Collaborative Games (İşbirlik Oyunları)
10.11. Concept Modelling (Kavram Modelleme)
10.12. Data Dictionary (Veri Sözlüğü)
10.13. Data Flow Diagrams (Veri Akış Diyagramları)
10.14. Data Mining (Veri Madenciliği)
10.15. Data Modelling (Veri Modelleme)
10.16. Decision Analysis (Karar Analizi)
10.17. Decision Modelling (Karar Modelleme)
10.18. Document Analysis (Belge Analizi)
10.19. Estimation (Tahminleme)
10.20. Financial Analysis (Finansal Analiz)
10.21. Focus Groups (Odak Grupları)
10.22. Functional Decomposition (Fonksiyonel Ayrıştırma)
10.23. Glossary (Terimler listesi)
10.24. Interface Analysis (Arayüz Analizi)
10.25. Interviews (Görüşme)
10.1. Acceptance and Evaluation Criteria (Kabul ve Değerlendirme Kriteri)
Kabul kriteri ortaya çıkarılacak çözümün paydaşlar tarafından kabul edilmesi için gerekli gereksinimleri, çıktıları ve koşulları tanımlar. Bir çözümün gerçek hayata geçirilmesine değecek minimum gereksinim setini belirlemek için kullanılır.
Değerlendirme kriteri ise bir problem veya tasarım için birden fazla çözüm bulunduğu durumda bu çözümler arasında seçim yapabilmek için bir takım gereksinimleri incelemeye almak için belirlenen ölçümleme değerleridir.
10.2. Backlog Management (Rezerv Yönetimi)
Backlog (Rezerv), Agile (Çevik) yazılım geliştirme mehodolojisinde karşımıza çıkan terimlerdendir. Agile ortamlarda işler büyük bloklar yerine, küçük parçalar şeklinde ele alnır. Bu parçalara backlog adı verilir. Backlog, işin bütününü tamamlamak için kalan iş parçacıklarını kaydetmek, takip etmek ve önceliklendirmek amacıyla kullanılır. Backlog yönetiminde en üstteki kalemler en çok değer katan ve en öncelikli olanlardır.
10.3. Balanced Scorecard (Kurumsal Karne)
Balanced Scorecard (Kurumsal Karne) herhangi bir iş modelinde, organizasyon yapısında veya iş süreçlerinde performans yönetimi amacıyla kullanılır. Geleneksel finansal hesaplamaların ötesinde organizasyonel verimi hesaplamak için kullanılan bir stratejik planlama ve yönetim aracıdır. Kurumsal karne, organizasyonun birden çok seviyesinde kullanılabilir. Bu, üst yönetim (makro seviye), birim ve fonksiyon, hatta proje veya girişim seviyesi dahi olabilir.
10.4. Benchmarking and Market Analysis (Benchmark ve Pazar Analizi)
Benchmark ve Market (Pazar) Analizi çalışmaları, organizasyonel operasyonların iyileştirilmesi, müşteri memnuniyetinin ve paydaşlara katılan değerlerin artırılması amacıyla yürütülür.
Benchmark çalışmaları organizasyonal uygulamalar ile sınıfının/sektörün en iyi uygulamalarını (best practices) karşılaştırmak amacıyla yürütülür. En iyi uygulama örneklerine rakip firmalarda, devlette veya sektörel derneklerde rastlanabilir.
Pazar Analizi, müşterilerin ihtiyacı olan veya istedikleri ürün veya servisleri, satın alma kararlarını etkileyen faktörleri ve marketteki rakipleri belirlemek amacıyla araştırma çalışmalarını içerir. Bu çalışmanın amacı organizasyonun çeşitli karar süreçlerine katkıda bulunmaktır.
10.5. Brainstorming (Beyin Fırtınası)
Beyin fırtınası yaratıcı düşünceyi teşvik etmek için mükemmel bir yoldur. Beyin fırtınasının amacı birçok yeni fikir üretmek ve bunları daha sonraki analizler için temalar haline dönüştürmektir.
Beyin fırtınası belirli bir konuya veya probleme odaklanıp, birçok çözüm üretmektir. Beyin fırtınası bir grup aktivitesidir ve doğru yürütüldüğünde eğlenceli olduğu kadar ve verimli çıktılar üretebilmektedir.
10.6. Business Capability Analysis (Kurumsal Yeterlilik Analizi)
Business Capability Analysis (Kurumsal Yeterlilik Analizi), ortak anlaşılır çıktılar üretip, strateji ile hizalanmayı tanımlayıp, kapsam ve önceliklendirme filtrelerini oluşturarak kapsam belirleme ve planlama için sağlam bir framework sağlar. Kurumsal Yeterlilik Analizi bir kurumun veya kurumun bir bölümünün yapabileceklerini tarifler. Bir kurumun iş hedeflerine ve amaçlarına ulaşabilmesine yardımcı olacak aksiyonları alacak yeterlilikte olup olmadığını belirler.
10.7. Business Cases
Business Case, ihtiyacı tanımlamak, arzu edilen çıktıları belirlemek, kısıt, varsayım ve riskleri belirtmek ve çözüm önermek için kullanılır. Genellikle resmi dokümanlar olarak sunulur. Business case çok karışık ve derin olmayan, bilgilendirme yapacak ve onay alacak kadar uygun bilgiler içermelidir. Business case çalışılırken alternatiflerin de değerlendirilmesi gerekir.
10.8. Business Model Canvas
Business Model Canvas, bir kuruluşun müşterilerinden nasıl değer elde edeceğini veya müşterileri için nasıl değer yaratacağını ve bunu sunacağını tarifler. Bir stratejiyi hayata geçirmek için taslak görevi de görür. Business Model Canvas bir strateji veya girişim için teşhis ve planlama aracı olarak da kullanılmaktadır.
10.9. Business Rules Analysis (İş Kuralları Analizi)
Business Rules Analysis (İş Kuralları Analizi) günlük iş davranışlarını şekillendiren kuralları tanımlamak, ifade etmek, doğrulamak, düzenlemek ve organize etmek ve operasyonel iş kararlarını yönlendirmek için kullanılır.
10.10. Collaborative Games (İşbirlik Oyunları)
Collaborative Games (İşbirlik Oyunları), bir gereksinim toplama aktivitesi sırasında bir problem veya çözüm için ortak bir anlayış oluşturmak için katılımcıları yüreklendirir. Oyunsallaştırmadan esinlenilmiş birçok yapısal tekniği içerir ve işbirliğini kolaylaştırmak için tasarlanır. Her oyun katılımcıları belirli bir hedef üzerinde odaklamak için bazı kurallar içerir. Bu oyunlar sırasında katılımcılar, bilgi ve tecrübelerini paylaşır ve gizli varsayımları tanımlarlar.
10.11. Concept Modelling (Kavram Modelleme)
Concept Modelling (Kavram Modelleme), bir alandaki bilginin istikrarlı ve etraflıca paylaşılması ve iletilebilmesi için, İş Sözlüğünün (Business Vocabulary) düzenlenmesidir. Kavram Modelleme, Terimler Listesi (Glossary) ile başlar ve tasarım, veri ve uygulama prensiplerinden bağımsızdır. İletişimde kullanılacak doğru terimlerin seçilmesini sağlar, buna iş analizi bilgileri de dahildir.
10.12. Data Dictionary (Veri Sözlüğü)
Bir veri elemanının tanımının standartlaştırılması ve ortak bir şekilde yorumlanmasında kullanılır. Veri elemanlarının standart tanımlarının, anlamlarının ve alabileceği değerlerinin belgelenmesi için kullanılır. Her bir veri elemanının tanımlarını ve bu elemanların bütüncül veriyi nasıl oluşturduklarını içerir.
10.13. Data Flow Diagrams (Veri Akış Diyagramları)
Veri Akış Diyagramları verinin nereden geldiğini, veriyi işlemek için hangi aktivitelerin olduğunu ve çıktı sonuçlarının başka bir aktivite veya dış varlık tarfından depolanıp değerlendirilip değerlendirilmeyeceğini gösterirler. Veri dönüşümünün portresidirler. İşlem (transaction) bazlı bir sistemi belirtmek ve fizikseli mantıksal veya manüel sistemin sınırlarını belirtmek açısından kullanışlıdır.
10.14. Data Mining (Veri Madenciliği)
Data Mining (Veri Madenciliği), veriden işe yarar paternler ve öngörüler elde ederek karar verme sürecini geliştirmek için kullanılır. Veriyi farklı perspektiflerden inceleyen, kullanılabilir paternler ve keşfedilen ilişkileri özetleyen analitik bir süreçtir. Bu tekniklerin sonucu genellikle ilgili patern ve ilişkileri tanımlayan matematik modeller veya formüller olur.
10.15. Data Modelling (Veri Modelleme)
Data Model (Veri Modeli), bir alanla ilgili varlık (entity), sınıf (class), veri nesnelerini (object), bunları tanımlayacak özellikleri (attribute) ve bunlar arasındaki ilişkileri tanımlar. Genellikle metin ile desteklenen diyagram formatında olurlar. İş ihtiyaçlarına uygun elemanları ve bu elemanlara ilişkin özellikleri ve elemanlar arasındaki önemli ilişkileri gösterirler.
10.16. Decision Analysis (Karar Analizi)
Karar Analizi, belirsiz veya çok karmaşık durumlarda farklı çıktıların sağladığı değeri belirlemek için problem ve olası kararların değerlendirilmesidir. Farklı kararların olası sonuçlarını araştırır ve modeller.
10.17. Decision Modelling (Karar Modelleme)
Karar Modelleri (Decision Model) belirli bir kararı vermede kullanılan veri ve bilginin nasıl derleneceğini gösterir. Kapsamlı bir karar modeli süreçler, performans ölçümleri ve organizasyonu ilişkilendirir. İş kurallarının nereden geldiğini gösterir ve kararları analitik öngörü olarak temsil eder.
10.18. Document Analysis (Belge Analizi)
Belge analizi iş çevresini tanımlayan mevcut belgeler ve kurumsal varlıkların incelenerek iş analizi bilgisinin edinilmesidir. İş ihtiyacı bağlamının anlaşılması amacıyla geçmiş bilgilerin edinilmesinde kullanılabilir. Belge analizi çalışmaları, mevcut çözümlerin nasıl uygulandığını doğrulamak için mevcut çözümlerin araştırılmasını içerebilir.
10.19. Estimation (Tahminleme)
Estimation (Tahminleme) bir iş planı takip edilirken iş analistleri ve paydaşlar tarafından maliyet ve eforun öngörülmesi için kullanılır. Buna ek olarak Tahminleme sırasında çözümün beklenen faydaları, proje maliyeti, performans, çözümden beklenilen potansiyel değer, çözümü yaratma maliyeti, çözümün yaşatılma maliyeti ve potansiyel risk etkisi gibi özellikler de belirlenebilir.
10.20. Financial Analysis (Finansal Analiz)
Finansal analiz bir yatırım, çözüm veya çözüm yaklaşımının finansal yönlerini anlamak için kullanılır. Bir yatırım seçeneğinin beklenen finansal yaşayabilirlik, sabitlik ve faydalarının değerlendirilmesidir. Toplam değişim maliyeti olduğu kadar çözümü kullanma ve yaşatmanın toplam maliyet ve faydaları değerlendirilir.
10.21. Focus Groups (Odak Grupları)
Etkileşimli bir grup ortamında, belirli bir ürün, servis veya fırsat ile ilgili fikir ve düşüncelerin toplanmasıdır. Bir konunun üzerinde tartışmak ve yorum yapmak için toplanmış yetkin kişilerden oluşur. Katılımcılar kendi bakış açılarını ve yaklaşımlarını paylaşır ve tartışırlar.
10.22. Functional Decomposition (Fonksiyonel Ayrıştırma)
Functional Decomposition (Fonksiyonel Ayrıştırma), süreçleri, sistemleri, fonksiyonel alanları veya teslimatları küçük basit parçalarına ayırarak yönetimini kolaylaştırır, belirsizlikleri azaltır ve her bir parçanınn ayrı ayrı analiz edilmesine izin verir. Büyük ve karışık sistemlerin analiz edilmesi için faydalı bir tekniktir. Büyük parçaları daha küçük parçalara bölmek iş eforunu ölçeklendirme, takip etme ve ölçümlemeyi kolaylaştırır.
10.23. Glossary (Terimler Listesi)
Bir iş alanı ile ilgili anahtar terimleri tanımlar, paydaşlar arasında ortak bir dil oluşturur. Bir terim iki farklı kişi tarafından farklı anlamlandırılabilir. Glossary (terimler listesi) düzenli olmalı ve tüm paydaşlar tarafından sürekli erişilebilir olmalıdır.
10.24. Interface Analysis (Arayüz Analizi)
Çözüm bileşenleri arasında veya çözüm sınırları içinde hangi bilginin kim için, nereden, neden, ne zaman ve nasıl aktarılacağını belirler. Interface (arayüz) iki bileşen veya çözüm arasındaki bağlantıdır. Çoğu çözüm diğer çözüm bileşenleri, organizasyonel birimler veya iş süreçleri arasında bilgi değişimi için bir veya birden fazla arayüze ihtiyaç duyar.
10.25. Interviews (Görüşme)
Görüşme tekniği, ilgili soruları sorarak bir kişi veya bir gruptan iş analizi bilgilerini alan ve cevaplarını belgeleyen sistematik bir yaklaşımdır. Bu teknik aynı zamanda iş analistleri ve paydaşlar arasında iletişim ve güven ilişkisi kurarak paydaş katılımını artırmak veya paydaş desteği edinmek için de kullanılır.
Yazının 2. bölümü için tıklayın.
Kaynak: BABOK Guide v3, Chapter 10.Techniques
Meltem İPEK UMUTLU
BA-Works Kıdemli İş Analisti