Bilindiği üzere IIBA®, iş analistlerinin yetkinliklerini ölçmek ve belgelemek amacıyla CBAP® (Certified Business Analysis Professional) ve CCBA® (Certification of Competency in Business Analysis) sınavları gerçekleştiriyor. Yakın zaman içerisinde CBAP sınavına hazırlanmış ve sertifikasyona hak kazanmış bir iş analisti olarak; bu süre zarfında edindiğim deneyimleri bu yazımda aktaracağım.
Sınava Hazırlık Süreci
Sınava hazırlanırken dikkat edilmesi gereken birkaç ana prensip bulunuyor. Herkesin çalışma yoğunluğu, süresi, ayırabileceği vakit değişebilecek olsa da başarılı olmak için bu prensipleri mutlaka benimsemek gerekiyor.
1.Ciddiye Alınmalı
Sınava hazırlık sürecine başlarken en önemli prensiplerden biri hazırlık sürecini ve sınavı ciddiye almak. Sınav 120 sorudan oluşuyor ve 3 saat 30 dakika süresi var. Yalnız başına bu bilgi bile çoktan seçmeli olsa dahi sınavın emek ve dikkat istediğini anlatmaya yeter. Çalışma süresinin çok uzun tutulmasını önermemekle birlikte, şartlar uzun bir zamana yayılıp çalışılmasını gerektiriyorsa da mutlaka dikkat verilerek hazırlanılmalı.
2.Eğitim Alınmalı
BABOK V3’e göre artık 35 CDU’ya denk gelen bir eğitim, sınava girmek için ön şartlardan biri. Bununla beraber hazırlanmaya başlanmadan önce alınan kapsamlı ve detaylı bir eğitim BABOK Guide’ı tanımak ve hızlıca bir bakış atmak için ideal. Eğitimden hemen sonra hazırlık sürecine başlanabiliyor ise, taze bilgilerle hazırlanmak çok daha kolay olacaktır. IIBA Akredite Uluslararası İş Analisti Eğitimi ile ilgili detaylı bilgiye buradan ulaşabilirsiniz.
3.BABOK Guide Okunmalı
PMP sınavına da hazırlanmış birisi olarak rahatlıkla söyleyebilirim ki BABOK Guide diğer sertifikasyon sınavı rehberlerine nazaran daha anlaşılır dilde ve okuyucu dostu yazılmış bir kitap. Kitabın bir sistematiği bulunuyor; her bilgi birikim alanı (knowledge area) görevlerinin (task) amacı, detaylı açıklaması, girdileri, elemanları (o göreve özel anahtar bilgi, beceri ve teknikler), kılavuz ve araçları, teknikleri, paydaşları ve çıktıları detaylıca anlatılıyor. BABOK Guide’ın “Teknikler” bölümünün Türkçe versiyonuna şuradan ulaşabilirsiniz.
Ben kitabı ilk okuduğumda hızlıca tüm konuları okuyup bütün kitap hakkında bilgi sahibi olmayı ve daha sonra üzerinden tekrar geçerek konuları pekiştirmeyi tercih ettim. Eğer bu yöntem kullanılacak ise yardımcı ek bir kitap daha kullanmak bakış açısını değiştirip önemli noktalara odaklanmanızı sağlayabiliyor. Ben Watermark Learning’in “CBAP Certification Study Guide” kitabını kullandım. Bu yöntem tercih edilmeyecek ise BABOK tekrar okunabilir.
Glossary: BABOK okunurken özelikle hazırlık için kısıtlı zaman bulunuyor ise glossary bölümünün es geçilmesi büyük hata olur. Burada sınavda çıkabilecek ve çeldirici yanıt olarak şıklara konulabilecek birçok terimin detaylı tanımı bulunuyor. Örneğin, sınavda yüksek ihtimalle karşılaşılan “business policy” ile “business rules” arasındaki farkı görebilmek için glossary’i okumak gerekiyor.
4.Soru Çözülmeli
Şüphe yok! Soru çözmek sınava hazırlık sürecinin olmazsa olmazı. Lise veya üniversite yıllarını hatırlayın. Bir çalışma materyalini ne zaman okusam büründüğüm hava “Tamam, her şeyi anladım. Çok da zor değil, önüme gelen soruları yaparım.” olurdu, ta ki soruları çözemeyinceye kadar. BABOK genel kültür edinmek veya mevcut becerileri geliştirmek amacıyla okunmuyor, sınava hazırlık için okunuyor ise mutlaka bir sınav simülasyon programı ile hazırlık süreci desteklenmeli.
Amaca yönelik oluşturulmuş birçok kaynak bulunuyor. Ben Watermark Learning’in 30 günlük lisansı ile hazırlandım. Online olarak erişim satın alınıyor ve internete girebilen tüm akıllı cihazlardan erişilebiliyor, sınava son kalınan yerden devam edilebiliyor. Program üç mod sunuyor: Warm-Up, Study Drills ve Full Exam. Fazla zamanım olmadığı ve kendimi zorlamayı sevdiğim için warm-up modunu kullanmadım ancak Study Drills modu hayat kurtardı diyebilirim. Bu mod, kitaptaki her bir bölüme ait rastgele sorular seçiyor, böylece aynı anda tek bir bölüme odaklanılabiliyor ve bölüm üzerinde uzmanlaşılabiliyor. Soruların cevabı görülmek istenirse anında görülebiliyor. Bununla birlikte bölüm içinde en önemli ve üzerinde daha fazla vakit harcanması gereken kısımların tespiti için çok faydalı.
Study Drills modunu her bir bölümde %85 başarı seviyesine çıkana kadar kullandıktan sonra full exam moduna geçip tek seferde 120 soru çözmeye başladım. Bu sayede sorunun hangi alanla ilgili olduğunu bilmeden bilgi seviyesi ölçülmüş oluyor. Sınav sonunda hangi bilgi birikim alanından ne kadar başarı yapıldığı görülebiliyor ve hatalı sorular açıklamalı yanıtları ile birlikte incelenebiliyor.
En çok kullanılan iki simülasyon aracının karşılaştırmasına buradan ulaşabilirsiniz.
5.Eksik Noktalar Tamamlanmalı
Soru çözmenin en büyük artısı hangi görevler ve tekniklerin daha fazla yoğunlaşma ve uzmanlaşma istediğini göstermesi. Ben soru çözerken bir yandan söz uçar, yazı kalır prensibine dayanarak eksik kısımları not aldım ve BABOK’ta ilgili yere tekrar dönüp bu kısımları çalıştım. Kısıtlı zaman var ise pek tercih edilmeyebilir, ancak bana kalırsa hazırlık sürecini tamamlayan bir unsur.
Sınav Zamanı
Sınav öncesinde tüm hazırlıklarımızı yaptığımıza göre sınav sırasında gerginliği ve heyecanı belirli bir seviyede tutabilmek, sorulara odaklanmak ve doğru cevabı seçebilmek açısından çok önemli. İlk sorular için bu pek mümkün olmayabiliyor ancak sorular ilerledikçe heyecan azalıyor.
Soruların zorluk seviyeleri karışık, ilk başladığımda bana çok uzun ve zor sorular gelmişti ancak burada çok vakit kaybetmeden sınava devam etmek gerekli. Soruları üçe ayırabiliyorsunuz: Completed, Incomplete, Marked. İster ilk seferde çözmeyeceğiniz soruları işaretleyin ister boş bırakın, ben boş bıraktım. Sınavın sonunda tüm sorulara tek tek dönülebiliyor.
Ben, ilk seferde sadece en emin olduğum soruları yanıtlayıp geçtim, ek olarak yanlış olabileceğini düşündüğüm soruları da işaretledim (mark). İkinci seferde ise önce hiç yanıtlamadığım soruları yanıtladım, daha sonra işaretlediğim sorulara dönüp kontrol ettim. Cevaplanan soruları tekrar yanıtlamaya çalışmak çok önerilmese de sınav sırasında çözülen bir soru veya bir soruya ait yanıt, başka bir sorunun çözümü için yardımcı olabildiğinden yanıtladığım ancak emin olmadığım sorulara geri döndüm. Emin olduğum yanıtlara ise bir daha bakmadım çünkü bu sırada doğru cevabı yanlış cevaba dönüştürme olasılığı çok yüksek.
Meltem İPEK UMUTLU, CBAP, PMP
BA-Works Kıdemli İş Analisti